ARİSTOTELES (MÖ 384-322), Yunan düşünürü. Stagira"da (Makedonya) doğdu. Onsekiz yaşında A-tina"ya giderek Platon"un öğrencisi oldu ve yirmi yıl süreyle onun Akademi"sinde okudu. Platon"un ölümünden sonra (MÖ 347) Assos"a ve üç yıl sonra da Lesbos"a yerleşti. Makedonyalı Büyük İskender"in hocası oldu (MÖ 343). MÖ 335′te Atina"ya döndü ve Lise"yi (Lykeion) kurdu. Bu okul, aynı zamanda Peripatetik Okul olarak da bilinir. Bu ad, Aristoteles"in derslerini yürüyerek anlattığı için, gezinmek anlamında Eski Yunanca peripatos sözcüğünden kaynaklanır.
İskender"in ölümünden sonra Atina"da Makedonyalılara karşı doğan tepkiden çekinerek Euboa adasına kaçtı ve orada öldü. Aristoteles"ten günümüze kalan eserler, onun kendi çağındaki bütün bilimlerle ilgilendiğini göstermektedir. Aristoteles, bilimleri üç öbekte toplar: Kuramsal, pratik ve üretici. Kuramsal bilimler, herhangi bir yarara dönük olmayan bitimlerdir; pratik bilimler, davranışlara yön verir; uretîci bılımler ise sanata ilişkin bilimlerdir.
Aristoteles hayatı hakkında bilgi
Bugün mantık dediğimiz, ama Aristoteles" in analitik diye adlandırdığı bilim, doğrunun araştırılmasını genel olarak nesnelerin nedenlerini gösteren bir bilgi türüdür. Bu tür bilgi, kesin olan öncüllerden tasım yoluyla elde edilir.
Aristoteles analitik"in, olasılı öncüllerden yola çıkan diyalektik"ten ve doğruyu değil ama tartışmada galip gelmeyi amaçlayan eristik"ten ayrıldığını belirtir. Bu yüzden Aristoteles mantığında ağırlık tasımdadır (kıyas). Aristoteles"e göre nesnelerin nedenleri dört türde toplanır: Maddesel neden, etken neden, biçimsel neden ve ereksel neden.
Sanat yapıtları dışındaki bütün doğal nesnelerde son üç neden birarada bulunur. A-ristoteles, bütün nesnelerin iki temel ilkenin birleşmesine dayandığı görüşündedir: Maddesel oge ve biçim. Bu biçim, maddesel öğenin nasıl bir varlık olacağını belirler. Aristoteles maddesel öge ve biçimden kalkarak iki tür varoluşa varır.
Edimsel (energeia) varoluş ve gücül (dynamis) varoluş. Böylece, kendinden önceki düşünürlerin yoklukla varlık arasında çözümleyemedikleri varoluş sorununu, gücül maddenin, biçim aracılığıyla e-dimsel varlığa dönüşme süreci olarak açıklar. Aristoteles bu görüşleriyle daha sonraki yüzyıllarda dirimselcilik (vitalizm) anlayışını geliştirecek olan Leibniz ve Schel-ling"i. bir dereceye kadar da Bergson"u etkilemiştir.
Evrendeki hareketin kökenini, Tanrıdan (İlk hareket ettirici) yola çıkarak açıklayan Aristoteles, Tann"nın evrene içkin mi yoksa evrenden aşkın mı olduğunun çözümlenememiş bir sorun olduğunu belirtir.
Başlıca eserleri: Kategorie (Kategoriler). Sophisti-kon Elenkhon (Safsatalı Tanıtlar Üstüne), Analytika Protera (İlk A-nalitikler), Analytika Hystere (Son Analitikler), Retorika, Poetika; Physika et Physikes Akroaseos (Fizik), Meteorologika (Göksel Cisimler); Peri Zoon Historia (Canlılar üstüne); Ethike Eudemia (Eudemos Ahlâkı); Politika.
İskender"in ölümünden sonra Atina"da Makedonyalılara karşı doğan tepkiden çekinerek Euboa adasına kaçtı ve orada öldü. Aristoteles"ten günümüze kalan eserler, onun kendi çağındaki bütün bilimlerle ilgilendiğini göstermektedir. Aristoteles, bilimleri üç öbekte toplar: Kuramsal, pratik ve üretici. Kuramsal bilimler, herhangi bir yarara dönük olmayan bitimlerdir; pratik bilimler, davranışlara yön verir; uretîci bılımler ise sanata ilişkin bilimlerdir.
Aristoteles hayatı hakkında bilgi
Bugün mantık dediğimiz, ama Aristoteles" in analitik diye adlandırdığı bilim, doğrunun araştırılmasını genel olarak nesnelerin nedenlerini gösteren bir bilgi türüdür. Bu tür bilgi, kesin olan öncüllerden tasım yoluyla elde edilir.
Aristoteles analitik"in, olasılı öncüllerden yola çıkan diyalektik"ten ve doğruyu değil ama tartışmada galip gelmeyi amaçlayan eristik"ten ayrıldığını belirtir. Bu yüzden Aristoteles mantığında ağırlık tasımdadır (kıyas). Aristoteles"e göre nesnelerin nedenleri dört türde toplanır: Maddesel neden, etken neden, biçimsel neden ve ereksel neden.
Sanat yapıtları dışındaki bütün doğal nesnelerde son üç neden birarada bulunur. A-ristoteles, bütün nesnelerin iki temel ilkenin birleşmesine dayandığı görüşündedir: Maddesel oge ve biçim. Bu biçim, maddesel öğenin nasıl bir varlık olacağını belirler. Aristoteles maddesel öge ve biçimden kalkarak iki tür varoluşa varır.
Edimsel (energeia) varoluş ve gücül (dynamis) varoluş. Böylece, kendinden önceki düşünürlerin yoklukla varlık arasında çözümleyemedikleri varoluş sorununu, gücül maddenin, biçim aracılığıyla e-dimsel varlığa dönüşme süreci olarak açıklar. Aristoteles bu görüşleriyle daha sonraki yüzyıllarda dirimselcilik (vitalizm) anlayışını geliştirecek olan Leibniz ve Schel-ling"i. bir dereceye kadar da Bergson"u etkilemiştir.
Evrendeki hareketin kökenini, Tanrıdan (İlk hareket ettirici) yola çıkarak açıklayan Aristoteles, Tann"nın evrene içkin mi yoksa evrenden aşkın mı olduğunun çözümlenememiş bir sorun olduğunu belirtir.
Başlıca eserleri: Kategorie (Kategoriler). Sophisti-kon Elenkhon (Safsatalı Tanıtlar Üstüne), Analytika Protera (İlk A-nalitikler), Analytika Hystere (Son Analitikler), Retorika, Poetika; Physika et Physikes Akroaseos (Fizik), Meteorologika (Göksel Cisimler); Peri Zoon Historia (Canlılar üstüne); Ethike Eudemia (Eudemos Ahlâkı); Politika.
